ruxir
Galician
    
    Alternative forms
    
- roxer
Etymology
    
From Old Galician-Portuguese rogir (13th century, Cantigas de Santa Maria), probably a semi-learned borrowing from Latin rugio, rugire. Compare Portuguese rugir.
Pronunciation
    
- IPA(key): [ruˈʃiɾ]
Verb
    
ruxir (first-person singular present ruxo, third-person singular present roxe, first-person singular preterite ruxín, past participle ruxido)
- (intransitive) to sound
- (intransitive) to roar
- (intransitive) to rumble, growl
- 1409, J. L. Pensado Tomé, editor, Tratado de Albeitaria, Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro, page 105:- Outra enfirmidade se faz enno ventre do Cauallo que faz rrugyr as tripas, et faz a miude estercar o Cauallo cruu et rraro como agooa- another sickness happens in the belly of the horse that make the guts rumble, and frequently it makes the horse defecate raw and sparse as water
 
 
 
- (intransitive) to hum
- (intransitive) to buzz
- (intransitive) to rustle
- (intransitive) to jingle
- 1858, Vicente Turnes, Himno a S. M. Isabel II:- Si temos paz os cartiños roxirán nas faltriqueiras, pro si hai vingas e senreiras o daño será maior- If we have peace coins will jingle inside the pouches, but if there are vengeances and hatreds, the damage will be larger
 
 
 
- (intransitive) to crack
 
- (reflexive) to blow one's nose
Conjugation
    
| Singular | Plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| First-person (eu) | Second-person (ti) | Third-person (el / ela / Vde.) | First-person (nós) | Second-person (vós) | Third-person (eles / elas / Vdes.) | |
| Infinitive | ||||||
| Impersonal | ruxir | |||||
| Personal | ruxir | ruxires | ruxir | ruxirmos | ruxirdes | ruxiren | 
| Gerund | ||||||
| ruxindo | ||||||
| Past participle | ||||||
| Masculine | ruxido | ruxidos | ||||
| Feminine | ruxida | ruxidas | ||||
| Indicative | ||||||
| Present | ruxo | roxes | roxe | ruximos | ruxides | roxen | 
| Imperfect | ruxía | ruxías | ruxía | ruxiamos | ruxiades | ruxían | 
| Preterite | ruxín | ruxiches | ruxiu | ruximos | ruxistes | ruxiron | 
| Pluperfect | ruxira | ruxiras | ruxira | ruxiramos | ruxirades | ruxiran | 
| Future | ruxirei | ruxirás | ruxirá | ruxiremos | ruxiredes | ruxirán | 
| Conditional | ruxiría | ruxirías | ruxiría | ruxiriamos | ruxiriades | ruxirían | 
| Subjunctive | ||||||
| Present | ruxa | ruxas | ruxa | ruxamos | ruxades | ruxan | 
| Imperfect | ruxise | ruxises | ruxise | ruxísemos | ruxísedes | ruxisen | 
| Future | ruxir | ruxires | ruxir | ruxirmos | ruxirdes | ruxiren | 
| Imperative | ||||||
| Affirmative | ruxe | ruxa | ruxamos | ruxide | ruxan | |
| Negative (non) | non ruxas | non ruxa | non ruxamos | non ruxades | non ruxan | |
Derived terms
    
Further reading
    
- “ruxir”, in Dicionario da Real Academia Galega (in Galician), A Coruña: Royal Galician Academy, since 2012
References
    
- “rogir” in Dicionario de Dicionarios do galego medieval, SLI - ILGA 2006–2022.
- “rugyr” in Xavier Varela Barreiro & Xavier Gómez Guinovart: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval. SLI / Grupo TALG / ILG, 2006–2018.
- “ruxir” in Dicionario de Dicionarios da lingua galega, SLI - ILGA 2006–2013.
- “ruxir” in Tesouro informatizado da lingua galega. Santiago: ILG.
- “ruxir” in Álvarez, Rosario (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega.
    This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.