विमान

See also: वमन

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit विमान (vimāna). Doublet of बेवान (bevān).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ʋɪ.mɑːn/, [ʋɪ.mä̃ːn]

Noun

विमान • (vimān) m (Urdu spelling ومان)

airplane, aircraft, airliner, jet
Synonyms: वायु-यान (vāyu-yān), हवाई जहाज़ (havāī jahāz)

वह विमान से छतरी के सहारे उतर गया।
vah vimān se chatrī ke sahāre utar gayā.
He got down from the airplane with the help of a parachute.

Declension

Declension of विमान (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	विमान vimān	विमान vimān
oblique	विमान vimān	विमानों vimānõ
vocative	विमान vimān	विमानो vimāno

Derived terms

विमान-पत्तन (vimān-pattan)
विमान-परिचारिका (vimān-paricārikā)

References

McGregor, Ronald Stuart (1993) “विमान”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Bahri, Hardev (1989) “विमान”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit विमान (vimāna). Compare with Old Marathi विमान (vimāna, “a vehicle that travels through the sky”).

Pronunciation

IPA^(key): /ʋi.man/

Noun

विमान • (vimān) n

(mythology) A chariot of the gods
(by extension) An airplane

Declension

Declension of विमान (neut cons-stem)
direct singular	विमान vimān
direct plural	विमाने, विमानं vimāne, vimāna
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	विमान vimān	विमाने, विमानं vimāne, vimāna
oblique सामान्यरूप	विमाना vimānā	विमानां- vimānān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	विमानाला vimānālā	विमानांना vimānānnā
ergative	विमानाने, विमानानं vimānāne, vimānāna	विमानांनी vimānānnī
instrumental	विमानाशी vimānāśī	विमानांशी vimānānśī
locative सप्तमी	विमानात vimānāt	विमानांत vimānāt
vocative संबोधन	विमाना vimānā	विमानांनो vimānānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of विमान (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	विमानाचा vimānāċā	विमानाचे vimānāċe	विमानाची vimānācī	विमानाच्या vimānācā	विमानाचे, विमानाचं vimānāċe, vimānāċa	विमानाची vimānācī	विमानाच्या vimānācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	विमानांचा vimānānċā	विमानांचे vimānānċe	विमानांची vimānāñcī	विमानांच्या vimānāncā	विमानांचे, विमानांचं vimānānċe, vimānānċa	विमानांची vimānāñcī	विमानांच्या vimānāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

विमानतळ (vimāntaḷ, “airport”)

References

Berntsen, Maxine, “विमान”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
Molesworth, James Thomas (1857) “विमान”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
Tulpule, Shankar Gopal; Feldhaus, Anne, “”, in A Dictionary of Old Marathi, Mumbai: Popular Prakashan, 1999.

Sanskrit

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ʋí.mɑː.nɐ/
(Classical) IPA^(key): /ʋiˈmɑː.n̪ɐ/

Etymology 1

वि- (vi-) +‎ मान (māna, “opinion, pride”).

Adjective

विमान • (ví-māna)

devoid of honour, disgraced (BhP.)

Declension

Masculine a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानः (vimānaḥ)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानः (vimānaḥ)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमान (vimāna)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमानौ (vimānau)	विमानान् (vimānān)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Feminine ā-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमाना (vimānā)
Gen. sg.	विमानायाः (vimānāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमाना (vimānā)	विमाने (vimāne)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमाने (vimāne)	विमाने (vimāne)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानाम् (vimānām)	विमाने (vimāne)	विमानाः (vimānāḥ)
Instrumental	विमानया (vimānayā)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानाभिः (vimānābhiḥ)
Dative	विमानायै (vimānāyai)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानाभ्यः (vimānābhyaḥ)
Ablative	विमानायाः (vimānāyāḥ)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानाभ्यः (vimānābhyaḥ)
Genitive	विमानायाः (vimānāyāḥ)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमानायाम् (vimānāyām)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानासु (vimānāsu)

Neuter a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानम् (vimānam)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Vocative	विमान (vimāna)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Noun

विमान • (ví-māna) stem, m

disrespect, dishonour

Declension

Masculine a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानः (vimānaḥ)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानः (vimānaḥ)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमान (vimāna)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमानौ (vimānau)	विमानान् (vimānān)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Etymology 2

वि- (vi-) +‎ मान (māna, “measuring”).

Adjective

विमान • (ví-māna)

measuring out, traversing (RV., AV., MBh.)

Declension

Masculine a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानः (vimānaḥ)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानः (vimānaḥ)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमान (vimāna)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमानौ (vimānau)	विमानान् (vimānān)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Feminine ī-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानी (vimānī)
Gen. sg.	विमान्याः (vimānyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानी (vimānī)	विमान्यौ (vimānyau)	विमान्यः (vimānyaḥ)
Vocative	विमानि (vimāni)	विमान्यौ (vimānyau)	विमान्यः (vimānyaḥ)
Accusative	विमानीम् (vimānīm)	विमान्यौ (vimānyau)	विमानीः (vimānīḥ)
Instrumental	विमान्या (vimānyā)	विमानीभ्याम् (vimānībhyām)	विमानीभिः (vimānībhiḥ)
Dative	विमान्यै (vimānyai)	विमानीभ्याम् (vimānībhyām)	विमानीभ्यः (vimānībhyaḥ)
Ablative	विमान्याः (vimānyāḥ)	विमानीभ्याम् (vimānībhyām)	विमानीभ्यः (vimānībhyaḥ)
Genitive	विमान्याः (vimānyāḥ)	विमान्योः (vimānyoḥ)	विमानीनाम् (vimānīnām)
Locative	विमान्याम् (vimānyām)	विमान्योः (vimānyoḥ)	विमानीषु (vimānīṣu)

Neuter a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानम् (vimānam)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Vocative	विमान (vimāna)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Noun

विमान • (ví-māna) stem, m or n

a car or chariot of the gods, any mythical self-moving aerial car (sometimes serving as a seat or throne, sometimes self-moving and carrying its occupant through the air; other descriptions make the vimāna more like a house or palace, and one kind is said to be 7 stories high; that of रावण (rāvaṇa) was called पुष्पक (puṣpaka); the नौविमान (nau-vi-māna) [Ragh. XVO, 68] is thought to resemble a ship) (MBh., (Kāv. etc.)
Synonym: पुष्पक (puṣpaka)

Declension

Masculine a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानः (vimānaḥ)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानः (vimānaḥ)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमान (vimāna)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमानौ (vimānau)	विमानान् (vimānān)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Neuter a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानम् (vimānam)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Vocative	विमान (vimāna)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Noun

विमान • (vímāna) stem, m

airplane, aircraft
any car or vehicle (especially a bier) (Rājat. VII, 446)
the palace of an emperor or supreme monarch (especially one with 7 stories) (MBh., Kāv. etc.)
a temple or shrine of a particular form (VarBṛS.)
a kind of tower (?) (R. V, 52, 8)
grove (Jātakam.)
ship, boat (L.)
horse (L.)

Declension

Masculine a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानः (vimānaḥ)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानः (vimānaḥ)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Vocative	विमान (vimāna)	विमानौ (vimānau)	विमानाः (vimānāḥ)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमानौ (vimānau)	विमानान् (vimānān)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Noun

विमान • (ví-māna) stem, n

measure (RV.)
extension (RV.)
(medicine) the science of (right) measure or proportion (e.g. of the right relation between the humours of the body, of medicines and remedies etc.) (Car.)

Declension

Neuter a-stem declension of विमान
Nom. sg.	विमानम् (vimānam)
Gen. sg.	विमानस्य (vimānasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Vocative	विमान (vimāna)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Accusative	विमानम् (vimānam)	विमाने (vimāne)	विमानानि (vimānāni)
Instrumental	विमानेन (vimānena)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानैः (vimānaiḥ)
Dative	विमानाय (vimānāya)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Ablative	विमानात् (vimānāt)	विमानाभ्याम् (vimānābhyām)	विमानेभ्यः (vimānebhyaḥ)
Genitive	विमानस्य (vimānasya)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानानाम् (vimānānām)
Locative	विमाने (vimāne)	विमानयोः (vimānayoḥ)	विमानेषु (vimāneṣu)

Descendants

→ Bengali: বিমান (biman)
→ English: vimana
→ Gujarati: વિમાન (vimān)
→ Kannada: ವಿಮಾನ (vimāna)
→ Hindi: विमान (vimān)
→ Malayalam: വിമാനം (vimānaṁ)
→ Marathi: विमान (vimān)
→ Burmese: ဗိမာန် (bi.man)
→ Tamil: விமானம் (vimāṉam)
→ Telugu: విమానము (vimānamu)
→ Urdu: ومان (vimān)

References

Monier Williams (1899) “विमान”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 0951, 0979, 0980.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.